Vermogensbelasting of spaartax

In Nederland moet je belasting betalen over je beleggingen (en spaargeld), ook wel de vermogensbelasting of spaartax genoemd. De Belastingdienst gaat er namelijk vanuit dat je vermogen geld oplevert, door bijvoorbeeld rente op je spaarrekening of rendement over je beleggingen. 

Beleggingen worden als particulier opgenomen in box 3 van de inkomstenbelasting. Deze vorm van belasting wordt ook wel vermogensrendementsheffing genoemd. 

Heffingsvrij vermogen

Een deel van je vermogen is vrijgesteld van belasting: het heffingsvrij vermogen. Dit betekent dat je pas belasting hoeft te betalen als jouw totale vermogen boven dit bedrag uitkomt. Als je fiscale partners bent, is dit het dubbele van een alleenstaande. 

Boven de vrijstelling betaal je belasting. De Belastingdienst rekent hierbij met fictieve rendementen waarover je 36% belasting betaalt. Ze kijken hierbij naar de verdeling van je vermogen in beleggingen, spaargeld en andere bezittingen. In deze blog gaan we alleen in op beleggingen en spaargeld. Zie de tabel hieronder voor de bedragen per jaar:

Het oorspronkelijke plan was om het heffingsvrij vermogen in 2026 te verlagen naar € 51.396 en het fictieve rendement op beleggingen te verhogen naar 7,78%. Deze maatregelen zijn echter teruggedraaid. Lees hier wat er precies speelde en waarom dit goed nieuws is voor beleggers: Hogere belasting op beleggingen teruggedraaid

Hoe werkt het nu?

Tot het nieuwe belastingstelsel in 2028 van start gaat, word je belast middels een fictief rendement. Dit geldt voor de jaren 2025, 2026 en 2027, behalve als je kunt aantonen dat je werkelijk gerealiseerde rendement lager was dan het fictieve rendement. In dat geval kun je ervoor kiezen belast te worden over het rendement dat je daadwerkelijk hebt gemaakt. Kort gezegd:

• Was je werkelijke rendement lager dan het fictieve rendement? Dan mag je het werkelijke rendement hanteren.
• Was je werkelijke rendement hoger dan het fictieve rendement? Dan mag je het fictieve rendement hanteren.
• Maakte je verlies? Dan wordt het rendement op € 0 gezet. Je betaalt géén belasting.

Je betaalt dus nooit méér belasting dan over het fictieve rendement. Beleggers kunnen de komende jaren dus profiteren van de meest voordelige uitkomst. In dat opzicht word je, tot het nieuwe stelsel ingaat, dus “gematst”.

Voorbeeld: Beleggingen

Stel, je hebt op 1 januari 2025 € 100.000 aan beleggingen, zonder spaargeld. Dan ziet de berekening er zo uit:

• Heffingsvrij vermogen: € 57.684
• Belastbaar vermogen: € 42.316
• Fictief rendement: 5,88% over € 42.316 = € 2.490
• 36% van € 2.490 = € 896
• Te betalen belasting: € 896

Voorbeeld: Beleggingen en spaargeld

Stel, je hebt op 1 januari 2025 € 50.000 aan beleggingen en € 50.000 aan spaargeld. Bij een zogenaamd gemengd rendement, wordt de berekening iets ingewikkelder: 

• Heffingsvrij vermogen: € 57.684
• Belastbaar vermogen: € 42.316
• Fictief rendement: 5,88% over € 50.000 beleggingen: € 2.940
• Fictief rendement: 1,44% over € 50.000 spaargeld: € 720
• Totaal aan fictief rendement: € 3.660

Omdat de Belastingdienst niet weet welk deel van je vrijstelling op welk deel van je vermogen moet worden toegepast, belasten ze pro rata. Je betaalt daarmee alleen belasting over het deel dat hoort bij je belastbare vermogen. Hieronder leggen we uit hoe deze berekening werkt: 

• Pro rata percentage: € 42.316 / € 100.000 = 42,32%
• Belastbaar fictief rendement: € 3.660 × 42,32% = € 1.550
• 36% belasting over € 1.550 = € 558
• Te betalen belasting: € 558

Was je rendement in 2025 lager dan 5,88%? Dan kun je er in je aangifte voor kiezen om niet het fictieve rendement te hanteren, maar je werkelijke rendement. Belangrijk te weten is wel: bij belastingheffing over het werkelijke rendement wordt géén rekening gehouden met heffingsvrij vermogen en kosten.

Samengevat

• In 2025 en 2026 kun je kiezen: belasting betalen over een fictief óf werkelijk rendement.
• Je betaalt tot 2028 nooit méér dan op basis van het fictieve rendement.
• Vanaf 2028 betaal je belasting over wat je écht hebt verdiend.
• De Belastingdienst kijkt naar je vermogen op 1 januari om te bepalen hoeveel belasting je moet betalen over dat jaar.

Voor de exacte berekeningen, verwijzen wij je graag naar de website van de Belastingdienst. Kom je er zelf niet uit? Raadpleeg dan een belastingadviseur.

Herstelregeling: kun je belasting terugvragen?

Als je rendement lager was dan het fictief rendement, dan kun je dat doorgeven aan de Belastingdienst. Je betaalt dan alleen belasting over je werkelijke rendement. Belangrijk te weten is wel: bij belastingheffing over het werkelijke rendement wordt géén rekening gehouden met heffingsvrij vermogen en kosten.

Misschien heb je een brief ontvangen van de Belastingdienst over een mogelijke teruggaaf van belasting in box 3 voor de jaren 2021-2024. Vooral spaarders en beleggers die in eerdere jaren weinig of geen rendement maakten, kunnen hier mogelijk van profiteren. We leggen het verder uit in een aparte blog: